Aan: College van burgemeester en wethouders Gemeente Het Hogeland
Betreft: Gevraagd advies op het koersdocument “Transformatie Sociaal Domein 2020-2030”
Op 27 november 2020 hebben we een adviesvraag gekregen over het concept koersdocument.
De vragen zijn:
· De transformatiedoelen voor de komende tien jaren zijn: een maatwerkgericht, nuchter en solide sociaal domein. Graag ontvangen wij uw advies over deze gekozen gemeentelijke koers. Is de koers herkenbaar en een logisch gevolg van de trends en ontwikkelingen binnen de gemeente Het Hogeland?
· Om deze transformatiedoelen te realiseren wordt ingezet op vier opgaven: Meer sociale veerkracht, Meer preventie, Meer maatwerk en Meer innovatie. Graag ontvangen wij uw advies over deze opgaven. Vindt u deze opgaven een logisch gevolg van de transformatiedoelstellingen?
Onze reactie
Inleiding
In onze vergadering van november hebben we een eerdere versie van het koersdocument besproken met Léon de Boer en Marian Kielema. Daarvan is het verslag terug te vinden in de notulen van deze vergadering.
Op basis van de laatste versie van het Koersdocument geven we u hierbij onze reactie.
Meer gedetailleerde adviezen, vragen en opmerkingen voor een nadere uitwerking van dit koersdocument zijn aan de orde gekomen. De concrete adviezen en opmerkingen voor een realistische uitwerking en opmerkingen over tekstuele aanpassingen en woordgebruik zullen we separaat toezenden als bijlage A en B.
Inhoudelijke reactie
De informatie in het document toont helder aan dat ook onze gemeente voor een enorme “uitdaging” staat. De vraag naar ondersteuning vanuit de gemeente op het terrein van Wmo, Jeugd en Participatie zal enorm toenemen en het aantal vrijwilligers en mantelzorgers zal afnemen. Onze reactie is gebaseerd op deze constatering.
Er wordt gesproken over transformatiedoelen. De AHH heeft de indruk dat we ons nog midden in een transformatie bevinden en geen beeld hebben in hoeverre die afgerond is of zal worden. Wellicht dat daar in het document nog aandacht aan besteed kan worden. Ook vragen we ons af of de veerkracht (of zwakte) van de organisatie een volgende transformatie aan kan.
Het streven om te koersen op een maatwerkgericht, nuchter en solide sociaal domein klinkt op zich niet onlogisch, sterker nog het klinkt bijna te mooi om waar te zijn, maar bevat ook enorme valkuilen. Wat wordt verstaan onder maatwerk, nuchter en solide? De bouwstenennotitie (We blijven zo dicht mogelijk bij de Rijksregelingen; – We gaan het doen met het geld dat er is; – Iedereen krijgt de zorg die hij nodig heeft, maar we bekijken wel hoe het goedkoper kan; – Voor onze voorzieningen geldt: kwaliteit boven nabijheid.) die aangenomen is, legt er eigenlijk direct een bom onder. Rijksregelingen geven eigenlijk niet of nauwelijks ruimte voor maatwerk, we moeten aanzienlijk meer doen dan nu, maar geld is er niet of minder en onze nieuwe gemeente is aanmerkelijk groter dan de oude 4 gemeenten, waardoor reisafstanden en daarbij horende kosten voor onze doelgroepen een steeds grotere drempel vormen.
De koers, zeker in een breder perspectief dan alleen het sociaal domein, lijkt dan ook een onmogelijke koers in plaats van een oplossing voor de stijgende zorgvraag. De begroting van de gemeente laat steeds grotere gaten zien, mede door diverse prestigieuze projecten en een steeds verder groeiend ambtelijk management apparaat. Dit baart ons grote zorgen.
Dan de vier opgaven: Meer sociale veerkracht, Meer preventie, Meer maatwerk en Meer innovatie.
*In de gemeente Het Hogeland wordt al relatief hoog gescoord op sociale veerkracht. De verwachting dat die nog verder zal groeien delen wij niet. In tegendeel. We zien een steeds individualistischer maatschappij en de “participatiemaatschappij” mag als een mislukking worden gezien. Het is dan ook naïef om te verwachten dat hier nog veel winst behaald zal worden.
*Inzetten op meer preventie is ons uit het hart gegrepen. Het valt echter absoluut niet te rijmen met de dingen die we nu in de praktijk zien gebeuren binnen de gemeente. Er wordt gesneden in budgetten van allerlei vrijwilligersorganisatie, sportfaciliteiten enzovoorts. Juist de plaatsen waar qua preventie en sociale veerkracht gewonnen kan en moet worden.
*Ook op gebied van maatwerk, iets wat we van harte onderschrijven, hebben we grote zorgen. Zeker als we in de notitie lezen “Alleen samen lukt het om de druk in de zorg te verminderen”. Dus van zelfredzaamheid wordt het “samenredzaamheid” en “Voor ons is professionele ondersteuning een sluitstuk”, na: “wat kan ik zelf, met behulp van mijn naaste omgeving” en de financiële positie van de gemeente.
*Wat ons betreft zou de grootste transformatie en opgave moeten zijn: Iedereen moet mee kunnen doen. Vanuit dat vertrekpunt moet vervolgens gekeken worden wat daar voor nodig is, waarbij we voor de gemeente een voortrekkersrol zien en geen sluitstuk.
Tot slot
Het koersdocument “Transformatie Sociaal Domein” krijgt een nadere uitwerking.
Daarin staan, hopen we, realistische doelen.
De AHH hoopt dat we met elkaar in staat zijn te leren van alle fouten waarvan we op dit moment de resultaten zien. We doelen dan op het kapotbezuinigen van de zorg, het overnemen van taken van centrale overheden voor een uitgeknepen budget en de manier waarop momenteel met een deel van de inwoners wordt omgegaan. We doelen daarbij op het onderzoek van het SCP wat op pagina 6 wordt aangehaald en de praktijk (toeslagenaffaire, het gasdossier, bijstandgerechten die gestraft worden omdat moeder af en toe wat boodschappen schenkt enzovoorts).
Kortom, gemeente zorg dat het huishoudboekje op orde komt en spaar daarbij de mensen die de zorg in het sociaal domein hard nodig hebben.
Winsum, 12 januari 2021
Namens de Adviesraad Het Hogeland
E K Kruidhof, voorzitter
bijlage A bij advies op koersdocument dd 11 januari 2021
Tijdens de reguliere vergadering van de Adviesraad Het Hogeland (AHH) op 20 november 2020 is er op ambtelijk niveau bijgepraat over de notitie ‘Transformatie Sociaal Domein’ waarin wij onze bevindingen hebben geuit. Wij hebben goede hoop dat onze opmerkingen zullen worden meegenomen in bovengenoemd document
De meer geconcretiseerde bevindingen zullen ongetwijfeld bijdragen aan de leesbaarheid van de notitie voor elke inwoner van de gemeente die geïnteresseerd is in de behandelde onderwerpen.
De volgende onderwerpen hebben onze aandacht:
Mantelzorg/vrijwilligerswerk/jongeren
Voor wat betreft de vergrijzing en ontgroening neemt de leeftijd van mantelzorgers toe. De Adviesraad Het Hogeland ziet hier een taak voor de gemeente Het Hogeland oog te hebben voor de jeugdige mantelzorgers; op hun schouders rust een dubbele last namelijk de zorg thuis in combinatie met het volgen van school/studie, beoefening sport etc.
Met betrekking tot vrijwilligerswerk zien wij dat jongeren veelal niet in beeld zijn met name bij bestuurs- en verenigingswerk.
Hier ligt ons inziens een taak voor de gemeente de contacten met jongeren te versterken door ze actief te betrekken en hen te horen over wat zij belangrijk vinden (een jongeren gemeenteraad?).
Ondersteuning jongeren
Voor wat betreft de ondersteuning van jongeren willen wij u dringend adviseren zorgcoördinatoren aan te stellen voor zowel het basisonderwijs (vroegsignalering) als het voortgezet onderwijs.
Tevens raden wij u aan de oorzaken van toename ‘beschermd wonen’ voor 18 jarigen te benoemen.
Coronacrisis
De coronacrisis zal niet zonder gevolgen blijven! Het is zaak dat er t.a.v. zorg en ondersteuning nieuwe wegen zullen moeten worden bewandeld. Welke staan u voor ogen? Wordt daarbij gedacht aan bv. aan ondersteuning van na(om)scholing, aangepast en langere ondersteuning bij fysieke klachten?
Basisnetwerken
De overheid is deelnemer aan sociale netwerken! Wij adviseren de basisnetwerken daadwerkelijk te benoemen en mogelijk nieuwe netwerken voor te stellen.
Professionele ondersteuning
Daar waar nodig moet professionele ondersteuning worden ingezet ten behoeve van mantelzorgers, diverse vrijwilligers, jeugdzorg etc. Hierbij kan worden gedacht aan een individuele coach en of training voor gelijkgestemden.
Zorgaanbieders
De overheid zet regelmatig zorgaanbieders in voor diverse taken. Deze zijn vaak duur door personele kosten. Wij raden aan bij de afrekening vast te stellen welke doelen, die vooraf zijn afgesproken, door de zorgaanbieder zijn behaald. Op die manier kan de gemeente snel bijsturen in het oplossen van oorzaken van niet behaalde doelen.
Inwoner
Onder het kopje Inwoner missen wij de jeugd- en ouderenzorg en de nieuwkomers.
Bovendien adviseren wij individuele coaches aan te stellen voor minima met schulden en anderen die een vorm van zorg ontberen en begeleid moeten worden naar zelfstandigheid.
Nogmaals:
De gemeente
- moet uit oogpunt van opdrachtgever eisen stellen m.b.t. uitkomsten van geleverde hulp;
- onderzoekt welke passende ondersteuning nodig is. Die kan gezocht worden binnen de eigen organisatie ofwel een professionele organisatie inhuren en er op letten welke eisen dan moeten worden gesteld;
- geeft aan (zoekt uit) wat tot op dit moment behaalde resultaten zijn en geeft daar voorbeelden van.
Sociaal domein
- toegankelijkheid gemeentehuizen verruimen! Zeker voor wat betreft het zorgloket
- in lijn met het inclusiebeleid is inbedding van toegankelijkheid zeer gewenst (denk daarbij aan festiviteiten, openbare ruimten, dienstverlening inclusief winkels en bestrating, aanpassing van woningen etc.
Meer preventie COMMUNICATIE
een communicatieparagraaf wordt gemist!
- zorg voor een goede en vaak herhaalde begrijpelijke communicatie voor alle inwoners van jong tot oud inclusief nieuwkomers m.b.t. gezonde leefstijl, startkwalificaties, financiële ondersteuning, coaching, opbouwen van een sociaal netwerk – hoe doe je dat- etc.;
- Scholen krijgen al genoeg voor hun kiezen! Zorg daarbij als gemeente dat ze ondersteuning krijgen bv. door zorgcoaches aan te stellen, scholen met elkaar in contact brengen voor ervaringsuitwisseling, ondersteuning door maatschappelijk werk, arts etc.;
- zorg voor meer maatwerk t.a.v. gezin, plan één regisseur, één budget, en één tijdelijke coach;
- zorg ervoor dat ouderen en gezinnen zoveel als mogelijk deel kunnen nemen aan de digitale wereld.
bijlage B bij advies op koersdocument dd 11 januari 2021
Algemeen:
Er wordt te vaak gesproken over ‘samen met het netwerk’, maar in de huidige egoïstische wereld is er steeds minder een netwerk. Vroeger kwamen buren informeren bij ziekte oid, tegenwoordig blijft het bij hooguit een groet.
Tekstuele opmerkingen
blz. 1: 4e alinea, 3e zin moet zijn: ’We denken dat…..om de beoogde……te brengen’.
blz. 2: 3e alinea: 4e zin moet zijn: ‘Vrijwilligers die meer en meer op tijdelijke……leveren’.
blz. 5: laatste alinea 3e streepje staat 2x ‘die’ en bij laatste streepje staat ‘voor onze voorzieningen geldt: kwaliteit boven nabijheid’. Er zijn volop redenen te bedenken toch te kiezen voor ‘nabijheid’ dan zorg je maar dat ze kwaliteit verbeteren.
blz. 6: schrijft men over een ‘vroegtijdig contact met de burger’ om problemen voor te zijn, maar vraag mij af hoe de gemeente zoiets wil realiseren.
blz. 10: 1e alinea, 3e zin: wat is Noorderzorghul ??
blz. 12: laatste alinea: ‘In 2030 is de paarse krokodil …………uitgestorven’ Vreemde tekst, geen reclame voor een verzekeringsmaatschappij!
blz. 15: laatste alinea: ‘Adviesraad sociaal domein’, wij zijn Adviesraad Het Hogeland